Bienaller Mevsimi

DEKOLONYAL PRATİKLER ÜZERİNE YENİ BİR SERGİ HATTA MERKEZDE BİR BİENAL ÜRETMEK MÜMKÜN MÜ? 18 EYLÜL’E DEK SÜRECEK BERLİN BİENALİ’Nİ VE GÜNÜMÜZDE SÖMÜRGECİLİK KARŞITI PRATİKLERE GETİRİLEN FARKLI YAKLAŞIMLARI MERCEK ALTINA ALDIK. KÜRATÖR KADER ATTIA’NIN BİENALDE KAÇIRDIĞI YA DA YAKALADIĞI ŞANSLARA DEĞİNDİK.Bu yıl 12.’si düzenlenen Berlin Bienali, şehrin altı farklı noktasında kapılarını ziyaretçilere açtı. Sonundaki ünlem işaretinin vurgu kattığı “Still Present!” (Şimdi ve Burada, Hâlâ) başlığını taşıyan bienalin küratörlüğünü Cezayir asıllı Fransız sanatçı Kader Attia üstlendi. Attia kendi sanat pratiklerinde sömürgeciliği geçmişten kalan bir tortu yerine kendini dönüştürerek devam ettiren tarihsel bir süreç olarak konumlandırarak maddi ve manevi onarım süreçlerine odaklanıyor. Böylece sanatçı-küratörün ruhunu katmayı amaçladığı bienalin ana temalarını bu eksende çizdiği söylenebilir. Peki ortaya koyduğu bienal zaman ve mekânın ruhunu yakalayabiliyor mu?

SÜREYYYA EVREN YENİ SERİSİNDE ELEŞTİRİ VE SANATIN BİRBİRİNE DOYAMAYAN İLİŞKİSİNE YENİ PENCERELERDEN BAKIYOR.Eleştiri metinleri bir anlamda sanatın iç sesleri. Peki, bu durumda sanatın iç sesi mi yok denmek isteniyor günümüzde sanatta eleştiri yok, eleştiri kalmadı derken? Biraz öyle gerçekten galiba. Sanatın kamusal görünürlüğü olmadığı zamanlarda bu kuraklık daha bir çatırdıyor, daha bir boğuk hissediliyor. Her şey kariyer dengeleri üzerinden gittiğinde hayıflanmak ve eleştirinin boşluğunu görmezden gelinesi –çünkü zararsız– bir eksiklik saymak mümkün. “Eleştiri de kalmadı, hay bin kunduz, neyse işimize bakalım,” demek mümkünse sorun da pek kalmıyor. Eleştirisiz de başarı elde edilebildiğinde ve sürdürülebilirlikte anlam bulunabildiğinde çoğunluk hemfikirse bir ekstra malzemenin –adı çok geçen ama zor bulunan bir sosun– eksikliği gibi tınlayacaktır eleştirinin yokluğu. Ancak sanatın kamusal görünürlüğü arttığında ansızın politik yelpazenin solundan ve sağından eleştiriler geliyor sanata. Soldan gelenler genelde sanatın neliğine değil de finansal yapısına, prestij ekonomisinde sağladığı faydanın nasıl denetlendiğine (veya günün politik doğrucu değerleriyle uyumuna) dair oluyor. Solun sanat eserinin kendi başına gücüne dair giderek artan inançsızlığı eserin anlamını asla kendi başına ve diğer eserlerle ilişkisi içinde inşa edemediği, hep tümüyle ekonomik ve politik bağlamından bulduğu inancıyla birleşiyor. Böyle olunca eleştiri ‘parmak sallama’ olarak, ‘orada durma, onunla oynama, ona bakma bana bak’ şeklinde gelişiyor. Sağ yelpazeden gelen eleştiri ise eseri bir an için eser olarak ciddiye alıyor ve hemen ardından sanatlığını sökmeye davranıyor çünkü her tür modern sanatın modern yaşamın dindar yaşama üstünlüğü tezini savunduğu vehmine kapılıyor ve dindar yaşamın dindar sanat dışında bir sanatla karşılaşınca dağılmasından korkuyor – dolayısıyla sanata epey bir güç atfediyor ve o nedenle ne dediğine ve ne yaptığına da bakıyor, tabii, yanlış şeyi yaptığına karar vermeye yetecek kadar, bir adım ötesi değil. Soldan gelen eleştiri sanat eseriyle karşılaşınca yaşanacak bir dağılmadan korkmuyor, o kadar güçlü görmüyor sanatı, ama sanatı sosyo-politik olarak kullanabilecek ekonomik ve politik aktörleri tehlikeli ve güçlü görüyor ve bu anlamda bir alet olarak sanatın doğru yönetimini tartışıyor.